Wat is het verschil tussen realiseert en realiseert zich?
In het dagelijks taalgebruik worden de woorden 'realiseert' en 'realiseert zich' vaak door elkaar gebruikt. Toch is slechts een van de twee correct in bepaalde contexten. Het is een typische vraag die veel Nederlanders intypen in Google wanneer ze twijfelen aan hun gebruik van het werkwoord 'realiseren'. In dit artikel leggen we uit hoe het zit en geven we voorbeelden zodat je voortaan zeker weet wat juist is.
Wat betekent 'realiseren' precies?
De letterlijke betekenis
Het werkwoord 'realiseren' betekent in eerste instantie 'tot werkelijkheid maken' of 'verwezenlijken'. Bijvoorbeeld in de zin: 'De gemeente realiseert een nieuw park in het centrum.' In deze betekenis heeft het werkwoord geen wederkerend voornaamwoord ('zich') nodig.
De figuurlijke betekenis
In spreektaal wordt 'realiseren' ook gebruikt in de betekenis van 'zich bewust worden van'. In dat geval is het wél een wederkerend werkwoord en wordt het gecombineerd met 'zich'. Bijvoorbeeld: 'Hij realiseert zich dat hij een fout heeft gemaakt.'
Wanneer kies je voor 'realiseert zich'?
Zich bewust worden van iets
Wanneer iemand zich ergens van bewust wordt of besef krijgt van iets, gebruik je 'realiseert zich'. Het gaat dan over een mentale handeling. Denk aan zinnen zoals: 'Ze realiseert zich dat ze te laat is voor de vergadering.' Zonder 'zich' zou deze zin grammaticaal incorrect zijn in deze context.
Wanneer gebruik je 'realiseert' (zonder zich)?
Iets tot werkelijkheid maken
Als het om een praktische of tastbare realisatie gaat, is 'realiseert' juist. Bijvoorbeeld: 'De architect realiseert een duurzaam gebouw.' Hier gaat het niet over bewustzijn of besef, maar over het uitvoeren of verwezenlijken van iets.
Veelgemaakte fouten in de praktijk
Een veelgemaakte fout is het incorrect gebruiken van 'realiseert' zonder 'zich' wanneer iemand bedoelt dat iemand zich iets bewust wordt. Een zin als 'Hij realiseert dat hij een fout heeft gemaakt' klinkt wellicht goed in het oor, maar grammaticaal hoort hier echt 'zich' bij. Dus: 'Hij realiseert zich dat hij een fout heeft gemaakt.'
Samenvatting met voorbeelden
Juiste voorbeelden
'Ik realiseer me dat ik me heb vergist.'
'De aannemer realiseert het nieuwe winkelcentrum uiteindelijk dit jaar.'
Onjuiste voorbeelden
'Hij realiseert dat hij te laat is.' (fout, het moet zijn: Hij realiseert zich dat hij te laat is)
'Ze realiseert zich een gebouw.' (fout, het moet zijn: Ze realiseert een gebouw)
Wat moet je nu onthouden?
Gebruik 'realiseert zich' wanneer het gaat om iets beseffen of ergens bewust van worden. Gebruik 'realiseert' zonder 'zich' wanneer er iets wordt gebouwd, uitgevoerd of verwerkelijkt. Twijfel je? Vervang het werkwoord dan tijdelijk door een synoniem als 'beseffen' of 'bouwen' om te checken welke constructie het beste past.
Taal blijft boeiend
De Nederlandse taal zit vol met dit soort valkuilen. Gelukkig is het onderscheid in veel gevallen logisch als je eenmaal weet welk gebruik bij welke betekenis hoort. En let op: zelfs gevorderde sprekers maken deze fout nog weleens. Blijf dus scherp, en verbeter je taalgebruik met kleine stapjes.
