Het herkenbare gevoel onderweg naar huis
Je kent het vast wel: je rijdt naar een nieuwe bestemming en het lijkt eindeloos te duren. Op de terugweg, via precies dezelfde route, voelt het ineens alsof je veel sneller thuis bent. Toch geeft je navigatie aan dat de reistijd hetzelfde is. Hoe kan dat? In ons dagelijks leven merken we dit gevoel regelmatig op, of we nu terugrijden van werk, sport, een feestje of familiebezoek.
Dat de weg naar huis korter lijkt, heeft minder te maken met kilometers en minuten, en veel meer met je brein. Je beleving van tijd is namelijk allesbehalve objectief. In dit artikel duiken we in de psychologische redenen achter dit alledaagse fenomeen en hoe je er zelfs in je voordeel gebruik van kunt maken.
Wat er gebeurt bij de eerste keer rijden
Onbekende route kost meer aandacht
Wanneer je een route voor het eerst rijdt, is je brein druk bezig met informatie verwerken. Je let op borden, afslagen, snelheid, verkeer en vaak ook nog op de aanwijzingen van je navigatie. Omdat alles nieuw is, voelt de rit langer. Je brein moet voortdurend keuzes maken en dat kost energie.
Die hoge concentratie zorgt ervoor dat je bewust bezig bent met de tijd. Je vraagt jezelf misschien af hoe lang het nog duurt, of je wel goed rijdt en of je op tijd komt. Al die kleine vragen maken dat een heenweg vaak langer aanvoelt dan hij in werkelijkheid is.
Je verwachtingen kloppen nog niet
Bij een nieuwe bestemming heb je vaak geen goed gevoel bij de afstand. Je ziet een geschatte reistijd in je route-app, maar je kunt je er nog niets bij voorstellen. Als de rit dan nét wat langer lijkt te duren, ervaar je dat al snel als “lang”. Dat gevoel neem je onbewust mee als referentie voor de terugweg.
Waarom de terugweg korter voelt
Je brein herkent herkenningspunten
Op de weg terug is de route niet meer volledig nieuw. Je herkent bochten, kruispunten, opvallende gebouwen of stukken snelweg. Je brein hoeft minder hard te werken om alles te verwerken en schakelt meer over op de automatische piloot. Daardoor voelt de rit rustiger en minder zwaar.
Herkenning geeft ook een gevoel van controle. Je weet waar je bent, hoe ver je ongeveer nog moet en waar lastige punten in het verkeer zitten. Dat haalt spanning weg en maakt dat de tijd sneller lijkt te gaan.
Je weet waar het eindpunt ligt
De terugweg eindigt vrijwel altijd op een vertrouwde plek: thuis. Dat eindpunt is heel concreet. Je weet precies hoe het voelt om thuis de deur open te doen, je jas op te hangen en op de bank te ploffen. Dat duidelijke doel zorgt ervoor dat je brein de resterende tijd anders inschat: het voelt behapbaar en overzichtelijk.
Juist doordat je al eens hebt meegemaakt hoe lang de heenweg duurde, kun je de terugweg beter plaatsen. En grappig genoeg zorgt dat ervoor dat dezelfde afstand korter aanvoelt, simpelweg omdat de onzekerheid verdwenen is.
Hoe je dit inzicht in het dagelijks leven kunt gebruiken
Nieuwe routes en gewoontes minder zwaar laten voelen
Dit effect zie je niet alleen in het verkeer, maar ook in andere dagelijkse situaties. De eerste werkdag in een nieuwe baan lijkt vaak eindeloos, terwijl je na een paar weken het gevoel hebt dat de dag voorbij vliegt. Hetzelfde geldt voor een nieuwe sport, een nieuwe ochtendroutine of een ander dagelijks patroon.
Door te beseffen dat “nieuw” automatisch langer en zwaarder aanvoelt, kun je milder zijn voor jezelf als iets in het begin moeizaam gaat. Je brein moet simpelweg nog wennen. Geef jezelf de tijd om de “heenweg” te ervaren, wetende dat de “terugweg” – de herhaling – al snel korter en lichter zal voelen.
